
Ο Μακάριος τόλμησε να διεκδικήσει το σεβασμό της διεθνούς κοινότητας για τη μικρή Κύπρο. Τόλμησε να διατηρήσει την Κύπρο αδέσμευτη και να προσφέρει εθνική αξιοπρέπεια στον κυπριακό λαό. Τόλμησε να διαχωρίσει το ευκταίο από το εφικτό και να διεκδικήσει με ρεαλισμό ένα ασφαλές εθνικό μέλλον. Τόλμησε να αντιπαρατεθεί με τη δικτατορία και το φασισμό, εκτιμώντας τους κινδύνους που επισώρευε η Χούντα για την Κύπρο και για την Ελλάδα. Και κυρίως, τόλμησε να προτάξει προς τους Κυπρίους την υποχρέωση για συνέχιση της διεκδίκησης ελεύθερης πατρίδας, «ανεξαρτήτως χρόνου και ανεξαρτήτως θυσιών» και σε πείσμα των καιρών που προοιώνιζαν την κάμψη των αντιστάσεων του λαού μας.
Λίγες ημέρες πριν πεθάνει, στις 20 Ιουλίου 1977, στην τρίτη εκδήλωση καταδίκης του διπλού εγκλήματος, απευθύνθηκε για τελευταία φορά στον κυπριακό ελληνισμό, εκφράζοντας το θαυμασμό του για τα ψυχικά αποθέματα του λαού μας απέναντι στην προδοσία και στην καταστροφή, αλλά και καταγράφοντας αγωνιστικές παρακαταθήκες προς τις μελλοντικές γενιές: «Στην απέραντη συμφορά σου έδειξες σθένος αταλάντευτο και δύναμη ψυχής ακατάβλητη. Με πίστη και καρτερία, με αντοχή και εγκαρτέρηση, με θάρρος και αποφασιστικότητα αντιμετώπισες τις εθνικές περιπέτειες και τις σκληρές ταλαιπωρίες, τις καταστροφές και τα ερείπια, που προκάλεσεν ο Αττίλας. Και παρέμεινες όρθιος. Αντιμετώπισες τη συμφορά σου με όρθια την ψυχή, με κατακόρυφο το φρόνημα, με ψηλά το μέτωπο. Οι επιπτώσεις της προδοσίας εξακολουθούν ακόμα να πιέζουν την ψυχή και την καρδιά σου. Αλλά δεν κάμπτεσαι και δε γονατίζεις. Δεν πτοείσαι και δεν υποκύπτεις. Δεν προσκυνάς και δεν παραδίδεσαι».
Στις 8 Αυγούστου 1977, στην κηδεία του Εθνάρχη Μακαρίου, ο διάδοχός του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α’, συμβούλευε το λαό: «Ο σημαιοφόρος έπεσε. Κρατείστε τις σημαίες να μην κυλίσουν κατά γης κι ο θάνατος τις πάρει». Ταυτόχρονα, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α’ διερωτάτο: « Πώς να βρούμε τις λέξεις για να πλέξουμε τον φωτοστέφανο της δόξας που περιβάλλει τη σεπτή μορφή του μεγάλου νεκρού; Πώς να τραγουδήσουμε με θούρια την ηρωική ζωή του;». Την απάντηση έδωσε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τσάτσος, υπογραμμίζοντας ότι η καλύτερη μνημοσύνη για τον Μακάριο είναι η μετάληψη πίστης και δύναμης για συνέχιση του αγώνα για την απελευθέρωση: «Δεύτε, πονεμένοι αδελφοί, να λάβετε θάρρος, δύναμη και πίστη. Ο Μακάριος υπήρξε η Κύπρος και η Κύπρος δεν πεθαίνει».
[Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ]