Συνέντευξη στην Εφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ, 19 Ιανουαρίου 2009

Αναδιοργάνωση Εθνικής Φρουράς - Μείωση στρατιωτικής θητείας

Πάμπος Μιτίδης: Συμφωνείτε με την εξαγγελία του Υπουργού Άμυνας για εφαρμογή της μείωσης της θητείας στους 19 μήνες αρχίζοντας από τους στρατεύσιμους Ιανουαρίου, δεδομένων των έντονων αντιδράσεων και διαφωνιών σας στην πρόταση που είχε υποβάλει πέρσι ο ΔΗΣΥ για μείωση της θητείας στους 14 μήνες, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις;
Φύτος Κωνσταντίνου: Η θέση του ΔΗΚΟ είναι διαχρονική, σαφής και ξεκάθαρη. Δεν είμαστε δογματικά αντίθετοι με τη μείωση της στρατιωτικής θητείας, είτε στους 19, είτε στους 14 μήνες. Μοναδική προϋπόθεση που θέτουμε ως απαραίτητη για την υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι η διασφάλιση της δυνατότητας της Εθνικής Φρουράς για ανταπόκριση στην αποστολή της που είναι η αποτελεσματική άμυνα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όταν κατατέθηκε προς συζήτηση η πρόταση του ΔΗΣΥ όπως την υπέβαλε ο κ. Χάσικος, το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς ενημέρωσε την Κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο ότι είναι πρακτικά αδύνατη η μείωση της στρατιωτικής θητείας, έστω και για μία ημέρα. Το ΓΕΕΦ τόνιζε ότι η Εθνική Φρουρά είναι ήδη υποστελεχωμένη και βρίσκεται στο κατώτατο όριο της δύναμης που πρέπει, σύμφωνα με στρατιωτικούς όρους, να έχει σε περίοδο ειρήνης. Σήμερα, το ΓΕΕΦ παρουσιάζεται να συνηγορεί υπέρ μίας αντίστοιχης πρότασης για μείωση της θητείας που τολμώ να πω ότι εμπεριέχει πολύ περισσότερα προβλήματα από την πρόταση του ΔΗΣΥ, αφού δεν δίνει αποτελεσματικές λύσεις στην κάλυψη των κενών που δημιουργούνται, δεν προβλέπει πρόσληψη σημαντικού αριθμού επαγγελματικών στελεχών και δεν προβλέπει καμία ασφαλιστική δικλείδα αντιμετώπισης των προβλημάτων που θα προκύψουν κατά την εφαρμογή αυτού του εγχειρήματος. Η απάντηση που δόθηκε επίσημα για αυτή τη μετάλλαξη στη στάση του ΓΕΕΦ ήταν ότι σήμερα δόθηκαν διαφορετικοί όροι εντολής για τη μελέτη του θέματος της μείωσης της θητείας απ’ ότι στο παρελθόν. Δηλαδή οι όροι εντολής που δόθηκαν, όπως αντιλαμβανόμαστε ήταν «διαμορφώστε την Εθνική Φρουρά έτσι ώστε να χρειάζεται λιγότερους στρατιώτες». Βεβαίως, κάθε οργανισμός μπορεί να λειτουργήσει και με λιγότερο προσωπικό. Όμως σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως υπολειτουργεί. Ο στρατός υπόκειται στον πολιτικό έλεγχο και έχει καθήκον να ανταποκρίνεται στις εντολές της πολιτικής ηγεσίας. Όμως το ΓΕΕΦ δεν μπορεί να χορεύει στο ρυθμό που παίζει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία αφού συναποτελείται από υπεύθυνους αξιωματικούς που είναι επιφορτισμένοι με την ευθύνη της εθνικής και φυσικής μας ασφάλειας. Ιδιαίτερα όταν τα πρόσωπα που βρίσκονται σε θέσεις κλειδιά ήταν τα ίδια τότε και τώρα, ο προβληματισμός γίνεται εντονότερος. Όμως, ακόμη και αν θεωρήσουμε ότι σήμερα γεννήθηκαν νέες ιδέες που μπορούν να λύσουν προβλήματα που μέχρι χθες χαρακτηρίζονταν ως άλυτα, δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουμε πεισθεί για τη διατήρηση της ικανότητας της Εθνικής Φρουράς, πόσο δε μάλλον για την ενίσχυσή της.

ΠΜ: Συμφωνείτε με τους Κυβερνητικούς χειρισμούς στα θέματα άμυνας και αναδιοργάνωσης της Εθνικής Φρουράς όπως παρουσιάζονται από τον Υπουργό Άμυνας;
ΦΚ: Η αναδιοργάνωση και ο εκσυγχρονισμός της Εθνικής Φρουράς είναι ανάγκη των καιρών αφού χρειάζεται να αντιμετωπιστούν κάποιες δομικές και λειτουργικές αδυναμίες που παρουσιάζονται. Ήδη, η προηγούμενη κυβέρνηση πραγματοποίησε σχετικό σχεδιασμό και δρομολόγησε σειρά ενεργειών προς αυτή την κατεύθυνση. Κεντρικός στόχος αυτών των προσπαθειών πρέπει να είναι πάντοτε η περαιτέρω ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς, από πλευράς δομών, υποδομών, εξοπλισμού και καλύτερης αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού, επαγγελματικών στελεχών, κληρωτών και εφέδρων, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές δυνατότητες και τις πολιτικές προτεραιότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δυστυχώς, η παρούσα Κυβέρνηση προσέθεσε σε αυτή την εξίσωση και την παράμετρο της μείωσης της στρατιωτικής θητείας με αποτέλεσμα η όλη μελέτη και το διαμορφωθέν σχέδιο για την αναδιοργάνωση να βασίζονται στην καταχρηστική ανάγνωση της προεκλογικής δέσμευσης του Προέδρου Χριστόφια η οποία αφορούσε, κατά λέξη, «μελέτη του ενδεχομένου μείωσης της θητείας από τους 25 στους 19 μήνες» και όχι αναδιαμόρφωση και συρρίκνωση της Εθνικής Φρουράς ώστε να είναι δυνατή η μείωση της θητείας, για να είναι «και η πίτα ολόκληρη και ο σκύλος χορτάτος». Φυσιολογικά, εφόσον το στελεχιακό δυναμικό συρρικνώνεται, προκύπτει αντίστοιχη συρρίκνωση και στις λειτουργίες της Εθνικής Φρουράς, που καταλήγει να λειτουργεί στη βάση ημιμέτρων. Π.χ., αντί να λειτουργεί συγκεκριμένος αριθμός φυλακίων στη γραμμή αντιπαράταξης, πολλά από αυτά θα εγκαταλειφθούν και θα τα επισκέπτεται κατά καιρούς ένας στρατιώτης για να φυλάξει σκοπιά ή θα κινείται κάποιο όχημα μεταξύ των φυλακίων ή θα τοποθετηθούν σε κάποια σημεία κάμερες. Ιδιαίτερα για τις ακριτικές περιοχές αυτή η επιλογή θα μειώσει σημαντικά το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών, ενώ ενδεχομένως να θεωρηθεί ότι αλλάζει το status quo της περιοχής, όπως συνέβηκε ήδη σε περιοχές οπου στο παρελθόν πράξαμε αντιστοίχως. Επιπλέον, το κενό που θα δημιουργηθεί υπολογίζεται να καλυφθεί με μια σειρά από αντισταθμιστικά μέτρα, η υλοποίηση των οποίων κρίνουμε ότι δεν θα είναι η αναμενόμενη. Π.χ. υπολογίζεται να προσληφθεί μεγάλος αριθμός στρατιωτών που μετά την απόλυσή τους θα υπηρετούν ως επαγγελματικά στελέχη υπό τη μορφή εποχιακών υπαλλήλων για διάστημα κάποιων μηνών. Εάν το ενδιαφέρον είναι μικρό ή εάν αυτή η ιδέα δεν δουλέψει στην πράξη τότε η λειτουργία της Εθνικής Φρουράς θα φτάσει σε ένα τέλμα. Και το χειρότερο είναι ότι σε περίπτωση που οδηγηθούμε εκεί, η κατάσταση δεν θα είναι αναστρέψιμη. Ακόμη, ενώ για την υλοποίηση του σχεδιασμού είναι απαραίτητη η αγορά σύγχρονων οπλικών συστημάτων, στην πράξη προβλέπεται η αξιοποίηση πεπαλαιωμένων, ξεπερασμένων τεχνολογικά και επικίνδυνων συστημάτων με τις αγορές να προγραμματίζονται για πολύ αργότερα. Δηλαδή θα ακολουθηθεί μία πορεία χωρίς επιστροφή, χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό και χωρίς δικλείδες ασφαλείας. Αντί αυτού, εμείς προτείνουμε τον επανασχεδιασμό της διαδικασίας της αναδιοργάνωσης της Εθνικής Φρουράς, χωρίς η μείωση της στρατιωτικής θητείας να είναι αυτοσκοπός, τη σταδιακή εφαρμογή του σχεδιασμού για την αναδιοργάνωση και σταδιακά εάν διαπιστωθεί ότι η Εθνική Φρουρά μπορεί να λειτουργήσει με λιγότερους κληρωτούς στρατιώτες να ξεκινήσει η μείωση της στρατιωτικής θητείας.

ΠΜ: Επανειλημμένα κύριε Κωνσταντίνου έχετε εκφράσει ανησυχίες και επιφυλάξεις για τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς, να εκλάβουμε ότι το κόμμα σας ως συγκυβέρνηση δεν τυγχάνει της απαιτούμενης ενημέρωσης σε θέματα άμυνας;
ΦΚ: Κύριε Μιτίδη, για το Δημοκρατικό Κόμμα το ζητούμενο δεν είναι η ενημέρωση αλλά η συμμετοχή και η συνδιαμόρφωση. Είναι γεγονός ότι η κυβερνητική πολιτική όπως σχεδιάζεται και εφαρμόζεται στο Υπουργείο Άμυνας δεν μας ικανοποιεί στο βαθμό που θα θέλαμε και ήδη εκφράσαμε τόσο δημόσια όσο και κατ’ ιδίαν τους προβληματισμούς και τις επιφυλάξεις μας. Ο Υπουργός Άμυνας έχει το δικό του Επιτελείο και τους δικούς του συνεργάτες. Βρισκόμαστε πάντοτε στη διάθεση του Υπουργού για να βοηθήσουμε με τις απόψεις και τις θέσεις μας στη διαμόρφωση πολιτικών χρήσιμων για τον τόπο. Το Δημοκρατικό Κόμμα δεν εκφράζει τις διαφωνίες του χάριν της έκφρασης της διαφωνίας αλλά θεωρούμε πραγματικά ότι προσφέρουμε καλή υπηρεσία τόσο προς τον Υπουργό όσο και προς την Κυβέρνηση, αφού θέτουμε σε γνώση τους απόψεις που κρίνουμε ότι είναι πολύ χρήσιμες για την καλύτερη εξέλιξη αυτής της προσπάθειας. Όμως, όταν μιλάμε για διαδικασίες διαμόρφωσης πολιτικών με τη συμμετοχή του πολιτικού κόσμου και ιδιαίτερα συνεργαζόμενων πολιτικών δυνάμεων, έχει μεγάλη σημασία ο χρονισμός, δηλαδή το χρονικό σημείο στο οποίο επιλέγεται να πραγματοποιηθεί ο διάλογος. Όταν ο διάλογος εισάγεται μετά που οι αποφάσεις έχουν οριστικοποιηθεί και δρομολογηθεί, καταλήγει να είναι μάλλον διακοσμητικός παρά ουσιαστικός. Και δυστυχώς, σε αυτή την περίπτωση αυτό φαίνεται να συμβαίνει. Η Επιτροπή Άμυνας της Βουλής ζήτησε επανειλημμένα αναλυτική ενημέρωση για τη διαδικασία της αναδιοργάνωσης, όμως ο Υπουργός Άμυνας δεν επέδειξε την απαραίτητη διάθεση για αναλυτική ενημέρωση αφού μας είπε ότι ούτως ή άλλως τα μέλη της Επιτροπής δεν θα μπορούσαν σε καμία περίπτωση να «αφομοιώσουν» το περιεχόμενο του σχεδίου για την αναδιοργάνωση και ότι ακόμη και εάν γινόταν κάποια ενημέρωση, οι απόψεις τους δεν επρόκειτο να ληφθούν υπόψη. Μόνο μετά από την έντονη αντίδρασή μας ξεκίνησε ο κύκλος της ενημέρωσης όμως κρίνουμε ότι εάν δεν ληφθούν υπόψη οι ανησυχίες που εκφράζουμε, η Κυβέρνηση θα συγκεντρώσει την αποκλειστική ευθύνη για τα όποια προβλήματα παρουσιαστούν στην πορεία.

ΠΜ: Κύριε Κωνσταντίνου σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Υπουργός Άμυνας Κώστας Παπακώστας είχε ασκήσει σκληρή κριτική σε όσους διαφώνησαν με τους χειρισμούς του, και εσείς είχατε απαντήσει με ανάλογη γλώσσα φανερά ενοχλημένος, έχει αλλάξει κάτι μετά την συνάντηση που είχατε την περασμένη Δευτέρα; Σας έδωσε κάποιες εξηγήσεις και εάν ναι σας ικανοποιούν;
ΦΚ: Το θέμα των δηλώσεων του κ. Παπακώστα αλλά και η γενικότερη στάση του στο θέμα της συζήτησης του σχεδιασμού για την αναδιοργάνωση της Εθνικής Φρουράς τέθηκε επίσημα κατά τη συνάντηση του ΔΗΚΟ με τον Υπουργό Άμυνας. Ο Υπουργός τόνισε τη διάθεσή του για αναζήτηση της μέγιστης δυνατής συναίνεσης σε αυτή τη διαδικασία και σημειώσαμε ότι αναμένουμε να δούμε και απτά δείγματα αυτής της διάθεσης, μέσα από την τροποποίηση του σχεδιασμού έτσι ώστε να ικανοποιεί τις ανησυχίες όλων. Εξάλλου, είμαστε ένα πολιτικό Κόμμα με συγκεκριμένες θέσεις τις οποίες υπηρετούμε. Εάν οι θέσεις ή η φιλοσοφία μας δεν συμπίπτουν με τις θέσεις που εκφράζονται από τον Υπουργό Άμυνας δεν σημαίνει ότι μπορούμε να ακυρώσουμε τους εαυτούς μας. Σχετικά με τις δηλώσεις του Υπουργού που εμείς κρίνουμε ως εκτός τάξης και αντιδεοντολογικές, ο Υπουργός ξεκαθάρισε ότι δεν αναφερόταν σε στελέχη του ΔΗΚΟ αλλά σε Βουλευτές από άλλους πολιτικούς χώρους. Όμως για εμάς το θέμα εξακολουθεί να υφίσταται αφού ένας πολιτειακός αξιωματούχος οφείλει να επιδεικνύει τον πρέποντα σεβασμό σε όποιο πολιτικό πρόσωπο και αν απευθύνεται. Ο Κώστας Παπακώστας είναι μία σημαντική προσωπικότητα με σημαντική ιστορική διαδρομή, έτσι πρέπει και ο ίδιος να είναι προσεκτικός στις δηλώσεις και στις στάσεις του ώστε να λειτουργεί συνενωτικά και όχι διαχωριστικά.

ΠΜ: Ενα άλλο μεγάλο πρόβλημα που απασχολεί έντονα αλλά και προκαλεί την κοινωνία μας, είναι το θέμα των απαλλαγών στρατευσίμων με τα «τρελόχαρτα». Πως το σχολιάζετε και εάν συμφωνείτε με την ομάδα των γονιών που προειδοποιούν ότι θα δημοσιοποιούν τα ονόματα αυτών που απαλλάσσονται για «ψυχολογικά» προβλήματα;
ΦΚ: Για το Δημοκρατικό Κόμμα, το πρόβλημα της φυγοστρατίας ήταν ανέκαθεν ένα πολύ σημαντικό θέμα για το οποίο προτείναμε λύσεις. Το 2006 κατέθεσα εκ μέρους της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΔΗΚΟ ολοκληρωμένη Πρόταση Νόμου που αντιμετώπιζε συνολικά αυτή την προβληματική κατάσταση. Το Υπουργείο Άμυνας αντιλαμβανόμενο τη σοβαρότητα του θέματος ετοίμασε στη συνέχεια σχετικό νομοσχέδιο για το οποίο και εκφράσαμε έγκαιρα μία σειρά από επιφυλάξεις. Δυστυχώς δεν αντιμετωπίστηκε καίρια το πρόβλημα και πλέον έχει λάβει πολύ ανησυχητικές διαστάσεις. Ο αριθμός των νέων που επικαλούνται «προβλήματα προσαρμογής», «διαταραχές προσωπικότητας» και «ψυχολογικά προβλήματα» για να απαλλαγούν από την υποχρέωση της στρατιωτικής θητείας διαρκώς αυξάνεται με αποτέλεσμα σήμερα πολλές εκατοντάδες στρατιωτών να απαλλάσσονται από τη στρατιωτική θητεία επικαλούμενοι ψυχολογικούς λόγους. Το χειρότερο είναι ότι πλέον τέτοιες επιλογές θεωρούνται από τους νέους αποδεκτές και φυσιολογικές και για αυτό ευθύνη φέρουμε όλοι, τόσο ως πολιτικός κόσμος όσο και ως κυπριακή κοινωνία. Όταν η υπηρεσία στην Εθνική Φρουρά παρουσιάζεται ως πάρεργο που δεν έχει κάποια ιδιαίτερη χρησιμότητα για την εδαφική ακεραιότητα του κράτους, είναι επόμενο να διαμορφώνονται αυτού του είδους οι στάσεις. Θεωρώ ότι η συζήτηση για τη μείωση της διάρκειας της στρατιωτικής θητείας ενισχύει αυτή την κατάσταση αφού δίνεται το μήνυμα στους νέους μας ότι η πατρίδα δεν τους χρειάζεται. Θεωρώ ακόμη ότι η εφαρμογή του σχεδιασμού για δύο σειρές κατάταξης όπως προτείνεται από το Υπουργείο Άμυνας θα επιδεινώσει το φαινόμενο αφού κατά το κενό διάστημα των έξι μηνών που θα προηγείται της στρατιωτικής θητείας πολλοί νέοι θα ξεκινούν ακαδημαϊκές σπουδές ενώ για καλύτερη αξιοποίηση του εξαμήνου που θα κερδίζουν όσοι θα απολύονται ενωρίτερα θα ζητούν απαλλαγή από τις αρχές εκείνου του έτους. Έτσι στο τέλος της ημέρας η θητεία θα γίνει μάλλον 13 μηνών παρά 19 μηνών. Με αυτή την κατάσταση είναι φυσιολογικό οι γονείς να αντιδρούν και σημειώνω ότι κατανοούμε πλήρως την αντίδραση τους στο αίσθημα της αδικίας που πνίγει τους ίδιους και τα παιδιά τους.