Φυγοστρατία: Προτάσεις Πρόληψης και Αντιμετώπισης

Ημερίδα που διοργανώθηκε από την Επιτροπή Άμυνας & Ασφάλειας του ΔΗΚΟ
στις 8 Ιουνίου 2010, στη Δημοσιογραφική Εστία, στη Λευκωσία

Κεντρικός Ομιλητής: Φύτος Κωνσταντίνου

Πριν από πολλούς αιώνες, οι Αθηναίοι έφηβοι υπό τη σκιά της Ακρόπολης και μπροστά στο ναό της Αγραύλου ορκίζονταν περήφανοι τον όρκο των Αθηναίων οπλιτών:

Ού καταισχυνώ όπλα τά ιερά,
ούδ' εγκαταλείψω τόν παραστάτην,
ότω άν στοιχήσω.
Αμυνώ δέ καί υπέρ ιερών καί οσίων,
καί μόνος καί μετά πολλών.
[…]
Καί τοίς θεσμοίς τοίς ιδρυμένοις πείσομαι,
καί ούστινας άν άλλους τό πλήθος ιδρύσεται ομοφρόνως.

Ποτέ δεν θα ντροπιάσω τα ιερά όπλα,
Ούτε ποτέ θα εγκαταλείψω το συμπολεμιστή μου,
όπου κι αν ταχθώ να πολεμήσω.
Θα υπερασπίζω τα ιερά και τα όσια,
είτε μόνος είτε με πολλούς άλλους.
Και θα υπακούω στους ισχύοντες νόμους
Και σε όσους άλλους θεσπιστούν από το λαό.

Η ηθική κληρονομιά που κληροδοτήθηκε από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό προς την ανθρωπότητα, προτάσσει ως εκ των ων ουκ άνευ την υπηρεσία προς την πολιτεία, την ανταπόκριση στο καθήκον και την υπακοή στους νόμους της δημοκρατίας. Και σήμερα, οι υπεύθυνοι νέοι μας που συνειδητά εξακολουθούν να υπηρετούν την πατρίδα τους, στη βάση αυτής της κληρονομιάς λειτουργούν ως πολίτες. Χωρίς να εγκαταλείπουν τους συστρατιώτες τους, χωρίς να εγκαταλείπουν την Εθνική Φρουρά, υπακούοντας του νόμους της πολιτείας μας, όπου κι αν τοποθετηθούν για να υπηρετήσουν.

Φίλες και φίλοι.
Ως Επίτροπος Άμυνας & Ασφάλειας του Δημοκρατικού Κόμματος, σας καλωσορίζω στη σημερινή εκδήλωση με τίτλο «Φυγοστρατία: Προτάσεις Πρόληψης και Αντιμετώπισης». Για το Δημοκρατικό Κόμμα, τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα αποτελούν αντικείμενο παραγωγικού δημοσίου διαλόγου, όπου οι κοινωνικοί εταίροι και η ευρύτερη κοινωνία έχουν τη δυνατότητα της κατάθεσης απόψεων και εισηγήσεων. Το φαινόμενο της φυγοστρατίας, ως ένα σοβαρό σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα, που τραυματίζει τη μαχητικότητα της Εθνικής Φρουράς, που θυματοποιεί τους υπεύθυνους Εθνοφρουρούς και που διαβρώνει τη συνοχή της κυπριακής κοινωνίας, αποτελεί εκ των πραγμάτων θέμα που απασχολεί το σύνολο της κυπριακής κοινωνίας και για το οποίο απαιτείται δημόσιος διάλογος, τον οποίο διεξάγουμε. Ευχαριστώ τους εκπροσώπους των οργανώσεων και συνδέσμων που με μεγάλη προθυμία ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μας και με τους οποίους μοιραζόμαστε κοινές έγνοιες και κοινές ανησυχίες για την άμυνα του τόπου και για την ασφάλεια των Κυπρίων πολιτών, και είμαι βέβαιος ότι θα διεξαχθεί μία ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική συζήτηση.
Φίλες και φίλοι.
Η φυγοστρατία συνίσταται στην επιπόλαιη αποφυγή του καθήκοντος της υπηρεσίας προς την πολιτεία, είτε δια της επίκλησης δήθεν προβλημάτων ψυχικής υγείας, είτε δια της επίκλησης της λεγόμενης «δυσκολίας προσαρμογής στο στρατιωτικό περιβάλλον», είτε δια της επίκλησης δήθεν σωματικών παθήσεων. Η αποφυγή της στράτευσης γίνεται πλέον η επιλογή όσων προτιμούν να θέσουν το προσωπικό συμφέρον πάνω από το γενικό καλό και να επιφορτίσουν λόγω της απουσίας τους με επιπλέον βάρη όσους θα είναι παρόντες. Και δυστυχώς αυτή η επιλογή γίνεται εξελικτικά αποδεκτή ως ανεκτή και ηθικά νόμιμη επιλογή για τους νέους μας. Όμως, στην ημικατεχόμενη Κύπρο δεν υπάρχει η πολυτέλεια της ανοχής στη φυγοστρατία.

Το ενδιαφέρον του Δημοκρατικού Κόμματος για το θέμα της φυγοστρατίας δεν είναι όψιμο αλλά διαχρονικό και έντονο. Ήδη, από το 2006, όταν το φαινόμενο δεν είχε λάβει ακόμη την έκταση που έχει σήμερα, καταθέσαμε στη Βουλή Πρόταση Νόμου που προνοούσε αποτελεσματικές λειτουργίες αντιμετώπισης του προβλήματος. Επισημάναμε επανειλημμένα - τόσο στην Επιτροπή Άμυνας της Βουλής όσο και δημόσια - την ανεπάρκεια των έως τώρα νομοθετικών πρωτοβουλιών του Υπουργείου Άμυνας, και παράλληλα καταθέσαμε σχετικές προτάσεις προς το Υπουργείο Άμυνας. Τον Ιούνιο του 2009, πριν από ένα χρόνο, εγγράψαμε - με τη μορφή του κατεπείγοντος - θέμα με τίτλο «Το φαινόμενο της φυγοστρατίας, οι επιπτώσεις του στην Εθνική Φρουρά και στην κυπριακή κοινωνία» στο Κεφάλαιο Δ΄ της Ολομέλειας της Βουλής των Αντιπροσώπων. Μέσα από τη συζήτηση του θέματος στην Ολομέλεια της Βουλής στοχεύαμε στην ευαισθητοποίηση της κυπριακής κοινή γνώμης γι’ αυτό το πολύ σημαντικό θέμα, στη διατύπωση προτάσεων από τις πολιτικές δυνάμεις και στην ενεργοποίηση της εκτελεστικής εξουσίας που φέρει την ευθύνη για τη δρομολόγηση των απαραίτητων νομοθετικών και διοικητικών ενεργειών.


Φίλες και φίλοι.
Το φαινόμενο της φυγοστρατίας επηρεάζει πολύ αρνητικά το σύνολο των λειτουργιών της Εθνικής Φρουράς. Η φυγοστρατία επηρεάζει αρνητικά τη δυνατότητα του προγραμματισμού της Εθνικής Φρουράς, καθιστώντας την αριθμητική σύνθεση των στρατευσίμων αστάθμητο παράγοντα. Δηλαδή, η Εθνική Φρουρά δεν είναι σε θέση να γνωρίζει με ακρίβεια πόσους άντρες θα έχει στη διάθεσή της για τη στελέχωσή της. Ταυτόχρονα, η φυγοστρατία θυματοποιεί τους κανονικώς υπηρετούντες Εθνοφρουρούς αφού τους επιφορτίζει με τα καθήκοντα των φυγοστράτων, τα οποία εξακολουθούν να υφίστανται στα πλαίσια της αποστολής της Εθνικής Φρουράς. Δηλαδή, όταν ένας φυγόστρατος εγκαταλείπει την υπηρεσία, ο εθνοφρουρός που παραμένει στο καθήκον του έχει να εκτελέσει τις υπηρεσίες και τις εργασίες του φυγόστρατου, ενώ οι εξόδοι και οι διανυκτερεύσεις του περιορίζονται λόγω της υποστελέχωσης. Παράλληλα, η φυγοστρατία επηρεάζει αρνητικά την ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφού οι δεδομένες ανάγκες στελέχωσης δεν καλύπτονται σε απόλυτο βαθμό. Επιπλέον, η φυγοστρατία δημιουργεί κοινωνικά προβλήματα ανισότητας μεταξύ των κανονικώς υπηρετούντων και των φυγοστράτων, αφού οι πρώτοι εισέρχονται στον επαγγελματικό ή ακαδημαϊκό βίο αργότερα από τους δεύτερους ενώ δημιουργούνται ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα που οδηγούν σε αντικοινωνικές συμπεριφορές.

Το φαινόμενο λαμβάνει διαρκώς μεγαλύτερες διαστάσεις, αφού οι αναβολές στράτευσης λόγω ψυχικών παθήσεων παρουσιάζουν διαρκή αύξηση κατά την τελευταία δεκαετία, με μοναδική εξαίρεση το έτος 2005, όπου σημειώθηκε μικρή κάμψη. [Τολμώ να πω ότι η κάμψη που παρατηρήθηκε εκείνη τη χρονιά συνδέεται με το πολιτικό κλίμα της περιόδου, όπου το δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν έφερε τον Κυπριακό Ελληνισμό αντιμέτωπο με την επιβίωσή του]. Οι κρίσεις οριστικής ακαταλληλότητας με ένταξη στην κατηγορία Ικανότητας 5 κατά την ίδια περίοδο επίσης παρουσιάζουν ανάλογη διαρκή αύξηση, αλλά σημειώνεται το επιπλέον αρνητικό χαρακτηριστικό της κατακόρυφης αύξησης αυτών που κρίνονται οριστικά ως ακατάλληλοι για λόγους ψυχικών παθήσεων. Αντίθετα, οι αναβολές στράτευσης λόγω σωματικών παθήσεων παρουσιάζουν μια σχετική σταθερότητα κατά την τελευταία δεκαετία, τονίζοντας έτσι την προβληματική κατάσταση σε σχέση με την ανεξέλεγκτη αύξηση των αναβολών λόγω ψυχικών παθήσεων. Είναι προφανές ότι εφόσον οι ρυθμοί αύξησης των σωματικά ασθενούντων Κύπριων νέων παραμένουν σχετικά σταθεροί και οι ρυθμοί αύξησης των ψυχικά νοσούντων Κύπριων νέων αυξάνονται ραγδαία υπάρχει μια καταφανής ανισοσκέλεια. Άρα λοιπόν, είτε συμβαίνει κάτι το ψυχολογικά και κοινωνιολογικά αξιοσημείωτο, όπου μια ολόκληρη γενιά παρουσιάζει μαζικά ψυχολογικά προβλήματα, είτε συμβαίνει κάτι άλλο. Αυτό το «κάτι άλλο» έχει να κάνει με την ανεπάρκεια του παρόντος νομοθετικού πλαισίου και την αδυναμία των υφιστάμενων δομών να χειριστούν τη διάθεση μερίδας εθνοφρουρών για ανέξοδη απαλλαγή από τις στρατιωτικές υποχρεώσεις.

Αντιλαμβάνομαι ότι κάποιοι θεωρούν ότι η λύση για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου είναι η μείωση της διάρκειας της στρατιωτικής θητείας, είτε στους 19, είτε στους 14, είτε σε λιγότερους μήνες. Κατ΄αρχήν θέλω να σημειώσω ότι κανένα μεμονωμένο μέτρο - όσο ρηξικέλευθο και αν είναι - δεν μπορεί να αποτελεί τη λύση για ένα τόσο σύνθετο πρόβλημα. Τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα αντιμετωπίζονται μέσα από τη βαθιά ανάλυση και κατανόηση, μέσα από τον καλό προγραμματισμό, μέσα από το συντονισμό του κράτους και της κοινωνίας και μέσα από συνολικές λύσεις που αντιμετωπίζουν όλο το φάσμα των παραμέτρων του προβλήματος. Η μείωση της στρατιωτικής θητείας σίγουρα θα ικανοποιήσει τους στρατεύσιμους νέους, όμως το σοβαρό θέμα της ασφάλειας τους τόπου δεν μπορεί να προσεγγίζεται με στόχο την ικανοποίηση του θυμικού των πολιτών. Με την ίδια λογική, ένα καλό μέτρο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής θα ήταν η μείωση των φόρων, ένα καλό μέτρο αντιμετώπισης των οδικών παραβάσεων θα ήταν η αύξηση του ορίου ταχύτητας και ένα καλό μέτρο αντιμετώπισης της χρήσης ναρκωτικών θα ήταν η αποποινικοποίηση της χρήσης ορισμένων ναρκωτικών ουσιών. Βεβαίως, αυτές δεν θα ήταν σοβαρές πολιτικές αποφάσεις. Η μείωση της διάρκεια της στρατιωτικής θητείας είναι επιθυμία όλων μας. Όμως δεν μπορεί να συναρτάται παρά μόνο με τις επιχειρησιακές ανάγκες τις Εθνικής Φρουράς. Η διασύνδεση της μείωσης της στρατιωτικής θητείας με ο,τιδήποτε άλλο, περισσότερο κακό παρά καλό κάνει στην Εθνική Φρουρά και περισσότερο αναστατώνει παρά ικανοποιεί τους νέους μας.
Εξάλλου, είναι σαφές ότι ο καλύτερος τρόπος μείωσης και κατάργησης της στρατιωτικής θητείας είναι η λύση του Κυπριακού Προβλήματος και η αποστρατικοποίηση της Κύπρου, στα πλαίσια μιας σωστής λύσης όπου θα προνοείται η πλήρης αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και όπου η Τουρκία δεν θα έχει κανένα επεμβατικό δικαίωμα. Η Δύναμη Επιτήρησης και Διάσωσης που θα δημιουργηθεί μετά από τη λύση του Κυπριακού θα έχει αρμοδιότητες φύλαξης της ακτογραμμής της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα έχει δυνατότητες άμεσης επέμβασης σε θέματα έρευνας και διάσωσης, θα μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και θα μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στο πλέγμα ασφάλειας της περιοχής. Αυτή η δύναμη θα στελεχωθεί μεταξύ άλλων από τα σημερινά επαγγελματικά στελέχη της Εθνικής Φρουράς, ο αριθμός των οποίων θα είναι αρκετός για να καλύψει τις ανάγκες ενός σύγχρονου επαγγελματικού σώματος ασφαλείας.


Φίλες και φίλοι.
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι απαραίτητη η άμεση και αποφασιστική ενεργοποίηση της εκτελεστικής εξουσίας. Πριν από σχεδόν ένα χρόνο, τον Ιούλιο του 2009, πραγματοποιήθηκε συνάντηση αντιπροσωπίας του ΔΗΚΟ με τον Υπουργό Άμυνας και τους επιτελείς του, όπου κατατέθηκε εκ μέρους μας αναλυτικό Υπόμνημα με διαπιστώσεις και εισηγήσεις για το θέμα της φυγοστρατίας. Ο Υπουργός Άμυνας εξέφρασε την πρόθεση για ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών και αναμένουμε να δούμε την υλοποίηση της πολιτικής βούλησης που εκφράστηκε, για την οποία δεν είχαμε λόγους να αμφιβάλλουμε. Το Δημοκρατικό Κόμμα θεωρεί ότι το Υπουργείο Άμυνας επιβάλλεται να καταθέσει άμεσα Νομοσχέδιο που να τροποποιεί αποτελεσματικά τη Νομοθεσία που διέπει την εναλλακτική θητεία των στρατευσίμων και τη Νομοθεσία που διέπει την απαλλαγή από τις στρατιωτικές υποχρεώσεις για λόγους υγείας. Επιπλέον, το Υπουργείο Άμυνας πρέπει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την καλύτερη λειτουργία της Εθνικής Φρουράς, ώστε ο χρόνος των Εθνοφρουρών να αξιοποιείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Υπογραμμίζεται ότι το Υπουργείο Άμυνας πρέπει να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση το συντομότερο, αφού εάν δεν ληφθούν άμεσα τα κατάλληλα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα, λαμβανομένης υπόψη της τάσης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, στο προσεχές διάστημα θα καταγραφούν τα μεγαλύτερα ποσοστά φυγοστρατίας όλων των εποχών.
Σύμφωνα με την ενημέρωση που έχουμε από το Υπουργείο Άμυνας, το σχετικό Νομοσχέδιο έχει ήδη ετοιμαστεί και έχει αποσταλεί στη Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας για νομοτεχνική επεξεργασία. Χαιρετίζουμε την πρόοδο που επιδεικνύεται από πλευράς του Υπουργείου Άμυνας, όμως οφείλουμε να δηλώσουμε ότι η μεγάλη καθυστέρηση που επιδεικνύεται δεν μας ικανοποιεί. Ενώ η αρχική δέσμευση του Υπουργείου Άμυνας έναντι του ΔΗΚΟ αφορούσε κατάθεση του Νομοσχεδίου στη Βουλή τον Οκτώβριο του 2009, βρισκόμαστε πλέον στον Ιούνιο του 2010 και επίκειται η κατάταξη νέας σειράς κληρωτών στρατιωτών, ισχύοντος του υφιστάμενου ανεπαρκούς νομικού πλαισίου. Ωστόσο, δηλώνουμε ότι είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε τον Υπουργό σε όποιες πρωτοβουλίες είναι προσανατολισμένες προς τη σωστή κατεύθυνση και αναμένουμε ότι πολλές από τις προτάσεις μας θα περιλαμβάνονται στο υπό διαμόρφωση Νομοσχέδιο. Ακόμη, είμαστε έτοιμοι μέσα από τη συζήτηση στη Βουλή να συμβάλουμε ουσιαστικά και δημιουργικά στη διαμόρφωση του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου που θα αναχαιτίσει τη διαρκώς διογκούμενη φυγοστρατία.

Φίλες και φίλοι.
Το ΔΗΚΟ έχει συγκεκριμένες εισηγήσεις, ως ενισχυτικά μέτρα αντιμετώπισης και πρόληψης του φαινομένου της φυγοστρατίας, μέσα από τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών στρατιωτικής θητείας, επιβράβευσης της στρατιωτικής υπηρεσίας και διαδικασιών περιορισμού της φυγοστρατίας. Οι προτάσεις του ΔΗΚΟ έχουν ήδη τεθεί υπόψη του Υπουργού Άμυνας και έχουν έγκαιρα κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή Άμυνας και Ασφάλειας του Δημοκρατικού Κόμματος, έχει διαμορφώσει και κωδικοποιήσει 15 προτάσεις πρόληψης και αντιμετώπισης της φυγοστρατίας και μία λειτουργική εισήγηση για την καλύτερη υλοποίηση των προτάσεων.

Το Δημοκρατικό Κόμμα προτείνει τα εξής:

1. Συνεργασία του Υπουργείου Άμυνας με πολιτικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις νεολαίας για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση εκστρατειών διαφώτισης των νέων σχετικά με την αναγκαιότητα της στρατιωτικής υπηρεσίας. Οι ίδιοι οι νέοι, μέσα από τις οργανώσεις που τους εκπροσωπούν, πρέπει να έχουν κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια αντιμετώπισης της φυγοστρατίας. Οι ίδιοι οι νέοι πρέπει να είναι πρωτοστάτες στη μάχη εναντίον της φυγοστρατίας.





2. Συνεργασία του Υπουργείου Άμυνας με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για την πραγματοποίηση ενημερωτικών σεμιναρίων για τους μαθητές σχετικά με την αναγκαιότητα της στρατιωτικής υπηρεσίας. Οι αποσπασματικές ενέργειες που γίνονται σήμερα είναι εκ των πραγμάτων ανεπαρκείς και αναποτελεσματικές. Η ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης που επιβάλει την ανταπόκριση στις υποχρεώσεις έναντι της πολιτείας είναι αρμοδιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος. Επιπρόσθετα, το Υπουργείο Άμυνας και το Υπουργείο Παιδείας πρέπει να συνεργαστούν με τους Συνδέσμους Γονέων, αφού οι γονείς ως οι κύριοι παιδαγωγοί των παιδιών έχουν επίσης κεντρική ευθύνη στην καλλιέργεια εποικοδομητικών στάσεων έναντι της πολιτείας και της κοινωνίας. Ο συνδυασμός της έννοιας της ενεργού πολιτότητας με την υποχρέωση της υπηρεσίας προς την πολιτεία, θα μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο σχολικών εργασιών, ημερίδων και άλλων σχολικών δραστηριοτήτων.





3. Εισαγωγή προγραμμάτων ποιοτικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου των Εθνοφρουρών εντός του στρατοπέδου με την παροχή δυνατότητας παρακολούθησης μαθημάτων ειδικού και γενικού ενδιαφέροντος. Ο χρόνος της υπηρεσίας στην Εθνική Φρουρά δεν μπορεί να είναι νεκρός και μη παραγωγικός, αλλά πρέπει να παρέχει δυνατότητες βελτίωσης των γνώσεων και των ικανοτήτων των Εθνοφρουρών, ενόψει της επικείμενης ένταξής τους στην αγορά εργασίας ή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.





4. Βελτίωση των υποδομών διαβίωσης των εθνοφρουρών και των δυνατοτήτων πρόσβασης στην τεχνολογία και στο διαδίκτυο στους χώρους των στρατοπέδων. Οι συνθήκες διαβίωσης των Εθνοφρουρών πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα σύγχρονα πρότυπα ποιοτικής διαβίωσης. Η σωστή διοικητική μέριμνα επηρεάζει άμεσα το ηθικό των στρατιωτών και διαμορφώνει θετική αντίληψη σχετικά με το ενδιαφέρον της υπηρεσίας για τον κάθε στρατευμένο. Η πρόσβαση στην τεχνολογία είναι στενά συνυφασμένη με την πρόσβαση των Εθνοφρουρών στην πληροφορία και στη γνώση, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει δυνατότητες κοινωνικοποίησης με τον τρόπο που αυτές χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα.





5. Ενεργοποίηση διαδικασιών ουσιαστικής αύξησης των διανυκτερεύσεων και των υπηρεσιακών εξόδων των Εθνοφρουρών κατά τα διαστήματα που δεν βρίσκονται σε υπηρεσία, ώστε η θητεία στην Εθνική Φρουρά να μην αποκόπτει τους νέους από το κοινωνικό και οικογενειακό τους περιβάλλον. Αν και σε σχέση με τα ισχύοντα σε περασμένες δεκαετίες, η σημερινή συχνότητα των εξόδων των Εθνοφρουρών είναι κατά πολύ καλύτερη, η περαιτέρω αύξησή τους θα λειτουργήσει πολύ θετικά. Ιδιαίτερα οι διευκολύνσεις προς τους Εθνοφρουρούς για λόγους εργασίας ή σπουδών θα είναι πρακτικά ιδιαίτερα χρήσιμες.





6. Ουσιαστική αύξηση του οικονομικού επιδόματος των Εθνοφρουρών στα όρια του κατώτατου μισθού, ώστε οι στρατιώτες να έχουν οικονομική ανεξαρτησία και ώστε η στρατιωτική θητεία να μην είναι οικονομικό βάρος για τις οικογένειες. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Επιτροπής Άμυνας και Ασφάλειας του ΔΗΚΟ, το οικονομικό κόστος της αύξησης του επιδόματος των Εθνοφρουρών στα όρια του κατώτατου μισθού είναι αντίστοιχο με το οικονομικό κόστος της πρόσληψης αριθμού επαγγελματικών στελεχών που θα κάλυπτε τις ανάγκες της Εθνικής Φρουράς στα πλαίσια της μείωσης της στρατιωτικής θητείας. Αν και οι σημερινές οικονομικές συνθήκες είναι δύσκολες, το συγκεκριμένο μέτρο δεν αποτελεί έξοδο αλλά επένδυση, αφού μπορεί να συγκρατήσει τους νέους στην Εθνική Φρουρά και τα χρήματα θα επανέλθουν καταναλωτικά στην αγορά.





7. Πλήρης εφαρμογή και εμπλουτισμός του προγράμματος εκπαίδευσης των στρατιωτών ώστε ο χρόνος παραμονής εντός του στρατοπέδου να είναι χρήσιμος για τη βελτίωση της ποιότητας του στελεχιακού δυναμικού της Εθνικής Φρουράς. Ιδιαίτερα κατά το δεύτερο έτος της στρατιωτικής θητείας, δημιουργείται στους Εθνοφρουρούς η εντύπωση ότι η παρουσία τους στη Εθνική Φρουρά δεν εξυπηρετεί τίποτα και απλώς αναμένουν να περάσει ο χρόνος, οπότε απενοχοποιείται η εγκατάλειψη της υπηρεσίας. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης της Εθνικής Φρουράς προνοεί διαρκή εκπαίδευση και συντήρηση γνώσεων, έτσι η εφαρμογή του θα συνδράμει αποτελεσματικά στην αντίληψη της χρησιμότητας της υπηρεσίας αλλά και σε αυτή καθεαυτή τη βελτίωση των στρατιωτικών ικανοτήτων των Εθνοφρουρών.





8. Καλύτερη στελέχωση της Εθνικής Φρουράς με το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό που να μπορεί να παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη προς τους στρατευμένους νέους οι οποίοι κατά τη διάρκεια της θητείας τους αντιμετωπίζουν προσωπικά, οικογενειακά ή άλλα προβλήματα. Οι αρμόδιοι επιστήμονες που έχουν εξειδικευμένη γνώση σε τομείς ψυχολογικής υποστήριξης, κοινωνιολογικής ανάλυσης, προσωπικής κατεύθυνσης και επαγγελματικής καθοδήγησης μπορούν να ενισχύσουν ουσιαστικά την κατανόηση των νέων και τη συγκράτησή τους στην Εθνική Φρουρά. Οι προβληματισμοί και οι ανησυχίες των νέων πρέπει να αντιμετωπίζονται εν τη γενέσει τους και μέσα από διαφορετικά στάδια, και όχι αφού εξελιχθούν σε βαθμό που να υπαγορεύει αποκλειστικά την επίσκεψη σε ιατρό με ειδικότητα Ψυχιάτρου.





9. Επιμόρφωση όλων των επαγγελματικών στελεχών σε όλες τις βαθμίδες της Εθνικής Φρουράς, ώστε να είναι σε θέση να αξιολογούν και να αντιμετωπίζουν τις προβληματικές συμπεριφορές των νέων με κεντρικό άξονα την ανθρωποκεντρική στρατιωτική διοίκηση. Τα επαγγελματικά στελέχη της Εθνικής Φρουράς διαθέτουν μακροχρόνια πείρα και επιστημονική μόρφωση που τους επιτρέπει να ανταποκρίνονται στα καθήκοντά τους με αποδοτικότητα, παρά τις δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες εργάζονται. Όμως, το διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό περιβάλλον επιβάλει τη συνεχή επιμόρφωσή τους ώστε να είναι σε θέση να διαχειρίζονται αποτελεσματικά το ανθρώπινο δυναμικό με το οποίο συνεργάζονται, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του.





10. Εισαγωγή αποτελεσματικών μηχανισμών διάκρισης των πραγματικά πασχόντων, σωματικά ή ψυχικά, από όσους επικαλούνται δήθεν σωματικές ή ψυχικές παθήσεις για αποφυγή της στράτευσης. Οι συμπολίτες μας που πραγματικά πάσχουν από κάποιο νόσημα ή έχουν κάποια αναπηρία που δεν τους επιτρέπει να υπηρετήσουν τη στρατιωτική θητεία πρέπει να διακρίνονται από τους φυγόστρατους που προφασίζονται παθήσεις για να απαλλαγούν από τις υποχρεώσεις τους. Τα ιατροσυμβούλια και οι επιτροπές που κρίνουν εάν κάποιος είναι πραγματικά πάσχων ή όχι, πρέπει να ενισχυθούν με επιπρόσθετο προσωπικό, ώστε να είναι σε θέση να εξετάζουν εξαντλητικά και σε βάθος την κάθε περίπτωση που τίθεται ενώπιών τους για να καταλήγουν σε ενημερωμένα και εμπεριστατωμένα συμπεράσματα.





11. Αλλαγή του υφιστάμενου πίνακα νοσημάτων σε σχέση με τις σωματικές και ψυχικές παθήσεις που επιτρέπουν την απαλλαγή από τη στρατιωτική θητεία έτσι ώστε να απαλλάσσονται μόνο όσοι έχουν σοβαρές μόνιμες παθήσεις που μπορούν να χαρακτηριστούν ως βαριές αναπηρίες. Τα καθήκοντα που πρέπει να διεκπεραιωθούν στα πλαίσια της στρατιωτικής θητείας έχουν τέτοια ποικιλότητα, που παρέχει θέση ακόμη και για κάποιον που δεν είναι σε θέση να υπηρετήσει τη θητεία του ως μάχιμος στρατιώτης. Υπάρχουν υπηρεσίες σε γραφεία, σε μαγειρεία, σε τηλεφωνικά κέντρα, σε διαχείριση μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας και αλλού, στις οποίες μπορούν να υπηρετήσουν στρατιώτες που σήμερα απαλλάσσονται. Και είμαι βέβαιος ότι οι πραγματικά πάσχοντες ή η πραγματικά φέροντες αναπηρίες, θα έχουν όλη τη διάθεση για υπηρεσία προς την πατρίδα, σε αντίθεση με εκείνους που προφασίζονται παθήσεις.





12. Τροποποίηση του νομικού πλαισίου που ορίζει την εναλλακτική στρατιωτική θητεία, ώστε να είναι δυνατός ο ουσιαστικός έλεγχος των υπηρετούντων με τρόπο που να μην επιτρέπει την καταχρηστική εκμετάλλευση της ρύθμισης. Η πρόταση νόμου που καταθέσαμε το 2006 όριζε ένα πολύ λειτουργικότερο και πολύ αποτελεσματικότερο πλαίσιο για την εναλλακτική θητεία. Δυστυχώς, η παρούσα νομοθεσία αποδείχτηκε ανεπαρκής και προβληματική, όπως ακριβώς είχαμε προβλέψει. Η εναλλακτική θητεία δεν μπορεί να είναι πιο ευχάριστη θητεία ούτε ανεξέλεγκτη θητεία. Η εναλλακτική θητεία πρέπει να τελεί υπό τον έλεγχο και την εποπτεία της Εθνικής Φρουράς και οι υπηρετούντες πρέπει να υπόκεινται στους στρατιωτικούς κανονισμούς και τη στρατιωτική πειθαρχία.





13. Εισαγωγή περιορισμών στις δυνατότητες πρόσληψης και ανέλιξης στο δημόσιο τομέα και ιδιαίτερα σε συγκεκριμένους νευραλγικούς τομείς της Δημόσιας Υπηρεσίας για όσους δεν κρίθηκαν ικανοί για εκπλήρωση των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων. Εφόσον κάποιος αρτιμελής νέος δεν είναι σε θέση να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία ακόμη και ως γραφέας ή τηλεφωνητής, είναι αυτονόητο ότι δεν θα είναι σε θέση να υπηρετήσει το κράτος από οποιαδήποτε αντίστοιχη θέση. Η αποφυγή των στρατιωτικών υποχρεώσεων δεν μπορεί να γίνεται χωρίς κόστος για τους φυγόστρατους. Και η πολιτεία δεν γίνεται να δείχνει εμπιστοσύνη σε αυτούς που δήλωσαν ανίκανοι να την υπηρετήσουν. Η ανοχή πρέπει να τερματιστεί.





14. Θεσμοθέτηση της ολοκλήρωσης των προβλεπομένων κατά περίπτωση στρατιωτικών υποχρεώσεων, ως προϋπόθεσης για συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως π.χ. για την έκδοση άδειας κυνηγίου. Κάποιος ο οποίος απαλλάχτηκε από τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις για ψυχολογικούς λόγους ή λόγω «δυσκολίας προσαρμογής στο στρατιωτικό περιβάλλον», δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να έχει άδεια οπλοκατοχής. Κάποιος ο οποίος έχει ο ίδιος δηλώσει ότι δεν έχει σώας τα φρένας, ότι υπό συνθήκες πίεσης αντιδρά επικίνδυνα και ότι δεν μπορεί να ελέγξει τον εαυτό του, δεν μπορεί να είναι κάτοχος όπλου, να είναι επαγγελματίας οδηγός, ή να χειρίζεται μηχανήματα, τόσο για την ασφάλεια του ιδίου όσο και για την ασφάλεια των συμπολιτών του.





15. Ουσιαστική μοριοδότηση της στρατιωτικής υπηρεσίας για αξιολόγηση στα πλαίσια διαδικασιών πρόσληψης ή προαγωγής στη Δημόσια Υπηρεσία και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, ώστε οι υπεύθυνοι νέοι να μην βρίσκονται σε δυσχερέστερη θέση έναντι των φυγοστράτων. Η στρατιωτική υπηρεσία πρέπει να επιβραβεύεται ως υπηρεσία προς την πολιτεία και να αποτελεί πλεονέκτημα για κάποιον που έχει υπηρετήσει τη θητεία του. Η υπηρεσία προς την πολιτεία δεν είναι πλέον αυτονόητη και οι υπηρετούντες πρέπει να διαπιστώνουν έμπρακτα την εκτίμηση με την οποία τους περιβάλει το κράτος.

Για τη λειτουργική υλοποίηση αυτών των προτάσεων, προτείνουμε τη δημιουργία Εθνικής Επιτροπής Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Φυγοστρατίας, υπό την ευθύνη του Υπουργείου Άμυνας, στην οποία θα συμμετέχουν το Υπουργείο Άμυνας, το Υπουργείο Παιδείας, το Υπουργείο Εργασίας, η Επιτροπή Άμυνας της Βουλής και ο Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου, ώστε να προωθηθούν μέσα από τον απαραίτητο συντονισμό οι κατάλληλες νομοθετικές και διοικητικές πρωτοβουλίες.

Αναμένουμε με ενδιαφέρον να ακούσουμε τις απόψεις των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και των συμμετεχόντων στη σημερινή εκδήλωση σχετικά με τις προτάσεις του ΔΗΚΟ. Αναμένουμε να ακούσουμε επιπρόσθετες προτάσεις, σκέψεις και προβληματισμούς, τους οποίους θα επεξεργαστούμε και θα εντάξουμε στις προτάσεις μας. Είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε και να συνεργαστούμε για την προβολή και την προώθηση αυτών των προτάσεων επειδή μέσα από τη σε βάθος μελέτη του θέματος είμαστε βέβαιοι ότι μόνο μέσα από την ανάληψη σύνθετων και πολυεπίπεδων μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το μεγάλο πρόβλημα της φυγοστρατίας.


Φίλες και φίλοι.
Όπως έχω προαναφέρει, εάν δεν ληφθούν σύντομα τα απαραίτητα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα, στο προσεχές διάστημα θα καταγραφούν τα μεγαλύτερα ποσοστά φυγοστρατίας όλων των εποχών. Η φυγοστρατία αποτελεί ένα καρκίνωμα, μία γάγγραινα για την Εθνική Φρουρά που διαρκώς επεκτείνεται και εξαπλώνεται. Αποτελεί μία βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της Εθνικής Φρουράς που δυστυχώς έχει ήδη πυροδοτηθεί. Αποτελεί ένα φαινόμενο που αν δεν τύχει αποτελεσματικής αντιμετώπισης θα δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ολόκληρο το φάσμα της κυπριακής κοινωνίας.
Όμως, κανένας μας δεν πρέπει να προσεγγίζει το θέμα της φυγοστρατίας χωρίς προηγουμένως να έχει προβεί στην αυτοκριτική του. Ως πολιτικός κόσμος φέρουμε μεγάλη ευθύνη για τα υψηλά επίπεδα αποστροφής των νέων από την υποχρέωση της στρατιωτικής υπηρεσίας προς την πολιτεία. Ως πολιτική ηγεσία, ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέτησης και ανεξαρτήτως της σχέσης του καθενός με την εξουσία, φέρουμε ευθύνη γιατί δεν καταφέραμε να εμπνεύσουμε τους νέους σε σχέση με την αναγκαιότητα της υπηρεσίας προς την ημικατεχόμενη πατρίδα μας που διεξάγει αντικατοχικό αγώνα. Φέρουμε επίσης ευθύνη γιατί δεν καταφέραμε να εμφυσήσουμε στους νέους μας το αίσθημα του καθήκοντος προς τους νόμους και τους θεσμούς της πολιτείας της οποίας είμαστε πολίτες. Φέρουμε ευθύνη ως πολιτικός κόσμος, ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί, ως φίλοι, ως άνθρωποι.

Η ανάληψη της ευθύνης που μας αναλογεί δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιοριστεί στις υποχρεώσεις μας ως νομοθέτες ή στις υποχρεώσεις μας ως φορείς της εκτελεστικής εξουσίας. Η ανάληψη της ευθύνης μας πρέπει να αφορά το σύνολο της δραστηριότητάς μας στην κοινωνία και απαραίτητοι συνεργάτες είναι όλοι οι συμπολίτες μας. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της φυγοστρατίας θα επέλθει μέσα από τη συνολική εισαγωγή μέτρων αλλά και μέσα από τη συνέργια όλων των εμπλεκόμενων κοινωνικών εταίρων, φορέων και θεσμών. Επαναλαμβάνω την πρόταση του Δημοκρατικού Κόμματος για τη δημιουργία Εθνικής Επιτροπής Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Φυγοστρατίας, ώστε να προωθηθούν μέσα από τον απαραίτητο συντονισμό τα κατάλληλα ρυθμιστικά μέτρα και αναμένω ότι το Υπουργείο Άμυνας θα αναλάβει σύντομα σχετική πρωτοβουλία.

Φίλες και φίλοι.
Αναμένουμε ότι σε αυτή την προσπάθεια θα είμαστε όλοι συμπαραστάτες και συνοδοιπόροι, επειδή μόνο έτσι θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για την καθολικότητα της παρουσίας υπεύθυνων νέων πολιτών και ασφαλούς πλαισίου κοινωνικής δραστηριοποίησης.
Αναμένω με ενδιαφέρον να ακούσω τις απόψεις των καλεσμένων μας και βρίσκομαι στη διάθεσή σας για συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.

Σας ευχαριστώ.